Indien een particulier – buiten de uitoefening van een beroepswerkzaamheid – meerwaarden realiseert binnen het “normaal beheer van een privévermogen”, dan worden deze meerwaarden niet belast. In een dergelijk geval wordt de meerwaarde op de privéportfolio immers als “niet speculatief“ aanzien (voor meerwaarden op vastgoed bestaan nog een aantal bijzondere regels). 

Indien de meerwaarde wél als speculatief wordt aanzien, dan geldt een aparte belastingheffing als “divers inkomen” tegen 33%. In een dergelijk geval mag de particulier echter wél de kosten die aan de transactie verbonden zijn (bijvoorbeeld kosten van een tussenpersoon, juridische kosten, enz.…) fiscaal in aftrek brengen. Bovendien mag de particulier ook de verliezen van de voorbije vijf jaren op dit soort speculatieve transacties aftrekken. Met andere woorden, enkel de “netto opbrengst” van de speculatieve meerwaarde wordt belast.

Wanneer de speculatieve meerwaarde evenwel specifiek betrekking heeft op aandelen, dan wordt géén kostenaftrek toegestaan en evenmin is er een aftrek van eerdere verliezen. Met andere woorden, in een dergelijk geval wordt de “bruto opbrengst” van de speculatieve meerwaarde belast.

In een recent Arrest van 21 september 2023 heeft het Grondwettelijk Hof geoordeeld dat dit onderscheid tussen “bruto” en “netto” belastbaarheid, ongrondwettelijk is en het gelijkheidsbeginsel en discriminatieverbod schendt dat door de Grondwet gegarandeerd wordt. Het Hof ziet geen enkel objectief en redelijk motief voor een dergelijk onderscheid, en oordeelt dat ook een speculatieve meerwaarde op aandelen enkel op een “netto” basis belast kan worden, net zoals andere speculatieve meerwaarden op roerende goederen. Het arrest spreekt zich niet uitdrukkelijk uit over de aftrek van verliezen gedurende de laatste vijf jaren, maar naar onze mening zou een dergelijke aftrek van verliezen toegestaan moeten worden, om dezelfde redenen als voor kosten.

Dit Arrest heeft verregaande gevolgen voor iedereen die de laatste vijf jaar belast is geworden op speculatieve meerwaarden op aandelen (buiten de context van een beroepsactiviteit, anders geldt de “gewone” progressieve belastingheffing) en die bepaalde kosten of verliezen niet in aftrek kon / mocht brengen. Door de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof kan de betrokken belastingplichtige immers een verzoek bij de fiscus indienen, of desnoods een procedure opstarten, waarbij men in bepaalde gevallen tot vijf jaar terug in de tijd kan gaan om alsnog de te veel betaalde belastingen terug te vorderen.

Geert De Neef
Advocaat-Vennoot Lydian
Bestuurder IVV